محسن روشن‌پژوه در گفت‌وگو با خبرنگار «اجتماعی» خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) درخصوص طرح "ارتقاء مراکز اقامتی میان مدت درمان اعتیاد (مراکز ماده ١٥)"، اظهار کرد: در جریان تدوین دستورالعمل جدید این مراکز، عملکرد تمامی مراکز درمان اعتیاد کشور در قالب یک پروژه پژوهشی با استفاده از روش‌های علمی از طریق تکمیل پرسش‌نامه و مصاحبه با مراجعین، کادر درمان و ناظرین این مراکز انجام شد.
وی ادامه داد: در حال حاضر نیم‌رخی از عملکرد این مراکز در کشور داریم که براساس آن پروتکل جدیدی را برای مراکز طراحی کرده ایم.
معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی ضمن تاکید بر آنکه طراحی و تدوین پروتکل و دستورالعمل جدید "مراکز اقامتی میان مدت درمان اعتیاد "، مستلزم یک کار پژوهشی گسترده بود که با انجام آن دستور العمل و آیین‌نامه این مراکز تغییر یافت، افزود: براساس نتایج این پژوهش برنامه‌ آموزش استاندارد و استاندارد سازی "مراکز اقامتی میان مدت درمان اعتیاد " نیز به منظور ارتقای عملکرد آنان در دستور کار بهزیستی قرار گرفت.
وی در ادامه عنوان کرد: در جریان این بازنگری‌ها علاوه بر شناسایی نقاط منفی و تلاش در جهت رفع آنان، به نقاط مثبت و موفق فعالیت این مراکز نیز توجه شده تا با تاکید بر آنها بتوان در آینده از تجارب موفق حداکثر استفاده را به عمل آورد.
روشن پژوه در ادامه ضمن تاکید بر آنکه هدف بهزیستی ارتقای مراکز اقامتی میان مدت درمان اعتیاد است، درخصوص تاریخچه شکلی‌گیری و روند ایجاد این مراکز نیز گفت: سازمان بهزیستی کشور در سال ١٣٨٦ ساماندهی و ارائه مجوز به مراکز درمان اعتیاد را در دستور کار خود قرارداد، این درحالیست که پیش از آن شاهد بودیم که به دلیل نیاز کشور به ساماندهی معتادین خانه‌هایی به نام"خانه‌های بهبودی" و مراکزی شبیه به آنها با نام های مختلف از مدت ها قبل شکل گرفته بود؛ به طوریکه برخی افراد بنا به احساس نیاز و تشخیص شخصی خود در پارک‌ها، محلات و... شروع به تاسیس این خانه‌ها کردند.
معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور ادامه داد: این افراد با شعارهای مختلف اقدام به درمان معتادان می کردند، به طوری که با گسترش تعداد این مراکز در سطح کشور، وضعیت بسیار پیچیده و بغرنجی در این حوزه به وجود آمد.
به گفته روشن پژوه، این وضعیت پیچیده تا به آنجایی کشیده شد که اصلا مشخص نبود برخی از این افراد در این خانه‌ها دست به چه اقداماتی می‌زنند؛ به همین دلیل ضرورت این مساله احساس و مقرر شد به طور جدی این خانه‌ها و مراکزی شبیه به آنها ساماندهی شوند.
وی ادامه داد: در آن شرایط سیاست‌ها به گونه‌ای بود که اگر قصد تعطیلی تمامی مراکز را داشتیم به علت آنکه برخی از این خانه‌ها فعالیت مفید داشته و مقداری از بار منفی اعتیاد را در کشور کم کرده بودند، با مشکلاتی مواجه می‌شدیم. به همین دلیل مسیر ساماندهی این خانه‌ها در دستور کار بهزیستی و ستاد مبارزه با مواد مخدر قرار گرفت.
معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور تشریح کرد: در مسیر ساماندهی خانه های بهبودی و... به شکل مرحله به مرحله سعی در تعریف برخی استانداردها برای این مراکز و استانداردسازی آنها کردیم،تا این مراکز بتوانند با شکل بهتر و عوارض کمتر در کشور وجود داشته و خدمات خود را ارائه دهند.
روشن پژوه ادامه داد: بسیاری از آن مراکز در جریان ساماندهی ممنوع‌الفعالیت شدند. همچنین آنکه به برخی معتادان بهبود‌یافته‌ واجد شرایط نیز در قالب‌های حقوقی و غیره مجوزهایی برای راه اندازی مراکز درمان اعتیاد اعطا شد.
وی تصریح کرد: در ارزیابی مراکز کاملا به این مساله توجه داشتیم که اگر قرار است مرکزی تحت عنوان درمان و یا بازتوانی برای معتادین فعال شود، فرد موسس و صاحب‌امتیاز آن باید صلاحیت‌هایی را داشته باشد. به همین دلیل تحلیل وضعیت موجود و راه رسیدن به اهداف را در دستور کار قرار دادیم.
برخورد با مراکز غیر مجاز درمان اعتیاد وظیفه بهزیستی نیست
معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور ادامه داد: در حال حاضر ١١٠٠ مرکز درمان اعتیاد در کشور در حال فعالیت هستند که اگر متوسط ٤٠ نفر ظرفیت داشته باشند خواهیم دید که این مراکز هر شب ٤٠ هزار نفر معتاد آسیب‌دیده را پناه می دهند.
وی در ادامه با تاکید بر آنکه علاوه بر مراکز مجاز درمان اعتیاد، برخی از مراکز به شکل غیرمجاز نیز فعالیت می‌کنند، گفت: هویت مراکز غیرمجاز اصلا برای بهزیستی شناخته شده نیست؛ اما در صورت شناسایی با آنان برخورد می‌شود. هرچند باید بدانیم در میان مراکز مجاز نیز عده‌ای متخلف وجود دارند که درصورت شناسایی مطابق با دستورالعمل با آنها برخورد خواهد شد.
روشن‌پژوه ادامه داد: درصورت احراز تخلفات مشخصی چون ضرب و شتم، سوءاستفاده‌های جنسی و غیره در این مراکز که همگی آنها خلاف مبانی اخلاقی و انسانی است، مطابق قانون متخلفین را مجازات و مرکز توقیف خواهد شد.
معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور ضمن تاکید برآنکه برخورد با مراکز غیر مجاز درمان اعتیاد وظیفه بهزیستی نیست، عنوان کرد: وظیفه بهزیستی نظارت بر عملکرد مراکز دارای مجوز از این سازمان است و چنانچه تخلفی در آنها دیده شود طبق دستور العمل با آنها برخورد خواهد شد؛به طوریکه چنانچه تخلفات قابل اصلاح باشند مرحله به مرحله به مرکز متخلف تذکر داده شده تا فعالیت‌های خود را اصلاح کند در غیر این صورت چنانچه متوجه ادامه تخلف از سوی مرکز باشیم، با توجه به نوع تخلف یا برای مدتی مرکز تعلیق از فعالیت شده و یا به طور کلی پلمپ می‌شود.
وی در ادامه عنوان کرد: درحال حاضر که پس از گذشت چندین سال مجددا دستورالعمل مراکز مورد بازنگری قرار گرفته است، با توجه به سیر تاریخی عملکرد آنها، یکی از تغییرات اصلی در دستورالعمل جدید، اصلاح فرآیند مجوزدهی و تجدیدنظر در معیارها و صلاحیت‌های لازم صاحب‌امتیاز مراکز اقامتی میان مدت درمان اعتیاد است.
روشن‌پژوه ادامه داد: با توجه به این تغییرات اهداف درمانی و مانایی در درمان نیز به طور مجدد بازنگری شده اند، همچنین متناسب با اهداف و برنامه‌های جدید این مراکز معیار سنجش صلاحیت تیم درمان، تیم ارائه دهنده خدمت، صاحب‌امتیاز، مسوول فنی و مسوول مرکز نیز مجددا بازنگری و تغییر کرده است که دستورالعمل آن دیر یا زود به سراسر کشور ابلاغ خواهد شد.
روشن پژوه در پایان تاکید کرد: سازمان بهزیستی به هیچ وجه مخالف وجود چنین مراکزی در کشور نیست زیرا این مراکز با فعالیت های مثبت خود تا حدود زیادی از بار منفی اعتیاد در کشور کاسته اند؛ اما آنچه در این بین حائز اهمیت است ارتقاء ،حمایت از نقاط قوت و تجربه های موفق و تلاش در جهت رفع موانع و نقاط منفی آنان است.