وجود جسم نحیف و خموده در خانه های کارتنی، زیر پل ها و ویرانه های شهر، منظره ای آشنا برای شهروندان است که منظرساز آن انسان هایی هستند که روزی سرشار از شور و نشاط بودند اما با افتادن به دام اعتیاد، دچار روزگاری ناخوش شده اند.
افرادی که جرم آنان غفلت از زندگی و محکومیت شان طرد از اجتماع است و چنانچه سامان نیابند می توانند زمینه ساز بیش از 50 درصد از جرایم باشند.
به اعتقاد کارشناسان و متولیان این حوزه، برای جمع آوری و ساماندهی معتادان متجاهر همه دستگاه های مرتبط باید همکاری کنند و طرح ساماندهی از مرحله جمع آوری تا درمان و بازگشت به جامعه و اشتغال آنان باید به صورت سازمان یافته و با حمایت های همه جانبه اجرا شود تا نتیجه آن به دور باطل ختم نشود.
بر اساس اعلام نهادهای رسمی، حدود 70 هزار معتاد متجاهر در کشور وجود دارد که بر پایه ماده 16 اصلاحیه قانون مبارزه با مواد مخدر باید در مراکز اجباری ترک اعتیاد درمان شوند.
در استان خراسان رضوی نیز حدود 135 هزار معتاد وجود دارد که 90 هزار نفر آنان در مشهد زندگی می کنند که پنج درصد آنها را معتادان متجاهر و کارتن خواب تشکیل می دهند.

ساماندهی 2500 معتاد کارتن خواب
معاون امور پیشگیری اداره کل بهزیستی خراسان رضوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: 20 خرداد پارسال مسئولیت مراکز مشمول ماده 16 یا کمپ های ترک اجباری اعتیاد به سازمان بهزیستی واگذار شد و در این خصوص ستاد مبارزه با مواد مخدر فقط نقش سیاستگذاری در این زمینه دارد.
مسعود هنربخش افزود: اکنون 11 مرکز ترک اجباری ماده 16 در این استان دایر و فعال است که هر مرکز به یک گروه کامل درمان شامل پزشک، روانشناس، روانپزشک و مددکار مجهز است و یکی از این مراکز نیز به زنان معتاد متجاهر اختصاص دارد.
وی با اشاره به ساماندهی دست کم 2500 معتاد کارتن خواب از ابتدای امسال تاکنون اظهار داشت: روند درمان و ترک اعتیاد این افراد سه تا شش ماه است.
او گفت: پارسال 62 هزار نفر به مراکز درمان و ترک اعتیاد بهزیستی در مناطق مختلف خراسان رضوی مراجعه کردند که اغلب آنان 17 تا 65 سال داشته و 10 درصد آنها زن بودند.
هنربخش افزود: در مجموع 443 مرکز درمان و ترک اعتیاد در این استان شامل 333 کلینیک سرپایی، 80 کمپ، 10 مرکز گذری، 6 سرپناه، 2 مرکز اجتماع درمان مدار، یک کلینیک دولتی و 11 مرکز ماده 16 (معتادان متجاهر) فعال است.

مشکلات اعتباری
معاون امور پیشگیری اداره کل بهزیستی خراسان رضوی ادامه داد: اعتباری که سازمان بهزیستی کشور و ستاد مبارزه با مواد مخدر برای ساماندهی معتادان متجاهر به استان اختصاص می دهند برای ساماندهی 400 بیمار در ماه است و این در حالی است که ماهانه حدود 2400 بیمار در مراکز این استان پذیرش می شوند.
هنربخش گفت: امسال در حوزه ساماندهی معتادان 35 میلیارد ریال به بهزیستی استان اختصاص یافته است و روزانه حدود 160 هزار ریال برای درمان هر نفر در مراکز ترک اعتیاد هزینه می شود.
وی افزود: اگر حمایت اعتباری از سوی دستگاه های مرتبط نظیر شهرداری انجام نشود برای ساماندهی معتادان به ویژه در تعطیلات نوروز مشکل خواهیم داشت چرا که مراکز ترک اعتیاد در آستانه ورشکستگی هستند.
معاون امور پیشگیری اداره کل بهزیستی خراسان رضوی تاکید کرد: شهرداری مشهد همان گونه که به زیباسازی منظر شهری و گل کاری به ویژه در ایام نوروز اهتمام دارد باید به جمع آوری و ساماندهی معتادان متجاهر نیز کمک کند.
هنربخش اظهار داشت: شهردار پیشین مشهد اوایل سال جاری در بازدید از مراکز ترک اعتیاد بهزیستی قول تخصیص 20 میلیارد ریال برای این مراکز و تحقق شهر بدون معتاد متجاهر داد اما از این مبلغ فقط سه میلیارد ریال پرداخت شده است.
وی گفت: معتادان کارتن خواب باید به چرخه زندگی بازگردند، اعتیاد درمان دارد لذا مسئولان باید خود را از قید و بندهای قانونی رها کنند و نگاه انسانی به مراکز تبصره 16 ترک اعتیاد داشته باشند.

نبود اشتغال علت بازگشت به اعتیاد 
هنربخش با بیان این که نبود اشتغال اصلی ترین علت بازگشت دوباره معتادان بهبود یافته به سوی اعتیاد است افزود: تا دستگاه های متولی اشتغال به این موضوع توجه نکنند بازپروری و ساماندهی معتادان اثربخش نخواهد بود. 
وی اظهار کرد: در این راستا توانمندسازی، آموزش و ارائه خدمات مددکاری به معتادان بهبود یافته با هدف بازگشت آنان به جامعه جزو کارهای مهم و با اولویت سازمان بهزیستی قرار گرفته است.
وی ادامه داد: همچنین با اقدام های انجام شده از ابتدای امسال 180 معتاد بهبود یافته در واحدهای تولیدی و کارخانه های استان مشغول به کار شده اند.
هنربخش گفت: بهزیستی به تنهایی متولی ساماندهی معتادان متجاهر و کارتن خواب نیست و سایر دستگاه های مرتبط نیز باید در این زمینه کمک کنند.

کمک شهرداری به بازتوانی و اشتغال بهبودیافتگان
سرپرست معاونت خدمات و محیط زیست شهری شهرداری مشهد نیز از حمایت های شهرداری از اجرای طرح ساماندهی معتادان متجاهر و اشتغال آنان خبر داد.
مهدی یعقوبی به خبرنگار ایرنا گفت: همان گونه که به اداره کل بهزیستی استان اعلام کرده ایم از تمام ظرفیت ها برای حمایت و توانمند سازی بهبودیافتگان استفاده می کنیم.
وی افزود: متعهد شده ایم تا حد امکان دوخت لباس کارگران حوزه خدمات شهری را به مرکز دوخت لباس بهبود یافتگان بهزیستی بسپاریم که در نخستین گام این مرکز دوخت یک هزار دست لباس را برعهده گرفته است.
وی اظهار داشت: علاوه بر آن 100 نفر از بهبودیافتگان در تولید گونه های گیاهی و گل کاری های سطح شهر به کار گرفته شده اند.
یعقوبی افزود: در حوزه اعتباری نیز این معاونت قرارداد پرداخت هفت میلیارد و 500 میلیون ریال را با بهزیستی منعقد کرده که بخشی از آن پرداخت شده و مابقی نیز تا پایان امسال پرداخت می شود.
وی اظهار کرد: به ازای هر معتاد که از سطح شهر جمع آوری و به مراکز درمان بهزیستی منتقل می شود روزانه 160 هزار ریال پرداخت می گردد.
او گفت: در مجموع شهرداری برای کمک و بهبود وضعیت بهبودیافتگان و اشتغال آنان شرایطی را در عرصه خدمات شهری و فضای سبز فراهم کرده است و امیدواریم بتوانیم از توان آنان در عرصه ‌های دیگر نیز استفاده کنیم.

اختصاص 20 میلیارد ریال توسط شهرداری 
عضو هیات رئیسه شورای اسلامی شهر مشهد نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: برای کمک به ساماندهی معتادان متجاهر هفته گذشته در نشست علنی شورای اسلامی شهر مشهد تخصیص 20 میلیارد ریال توسط شهرداری به ساماندهی معتادان متجاهر بررسی و تصویب شد.
علیرضا شهریاری افزود: با تایید این مصوبه در فرمانداری مشهد، این اعتبار تا پایان امسال برای کمک به ساماندهی معتادان متجاهر به بهزیستی تخصیص می یابد.
وی با اشاره به وجود حدود پنج هزار معتاد متجاهر در مشهد، اظهار داشت: حدود دو هزار و 500 نفر از این تعداد جمع آوری و زیر درمان قرار دارند که با حمایت و کمک همه مسئولان و نهادهای متولی بستر برای پاکسازی جامعه از معتادان متجاهر فراهم می شود.
او گفت: هزینه ها و کارهای حمایتی و توانمندسازی در مرحله پس از درمان معتادان و بازگشت آنان به اجتماع کم اهمیت تر از ساماندهی و درمان معتادان نیست و چنانچه نهادهای متولی، خیران و سازمان های مردم نهاد در این زمینه یاری کنند شاهد تکرار دور باطل چرخه ساماندهی و درمان معتادان نخواهیم بود.