معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور با تأکید بر این‌که یکی از کارهای اساسی بهزیستی اجرای پیمایش ملی شیوع مصرف مواد مخدر در جمعیت عمومی کشور است، افزود: الگوی مطالعه، خانه به خانه و براساس مدل‌های پژوهشی بین‌المللی و الگوی نمونه‌گیری هماهنگ‌شده با سازمان آمار است. این پروژه تا الان یک سال طول کشیده و به شکلی بوده که با مراجعه به خانه‌ها پرسشنامه‌ای در اختیار خانواده قرار می‌گرفت و آن‌ها به شکل خوداظهاری پاسخ می‌دادند. این اطلاعات از سراسر کشور جمع‌آوری شده است و بزرگ‌ترین مطالعه میدانی در حوزه آسیب‌های اجتماعی در کشور است که 61 هزار خانوار بین سنین 15 تا 64 سال در شهر و روستا به‌عنوان نمونه انتخاب شده‌اند. این طرح، الگوی مصرف مواد در گروه‌های سنی 15 تا 64 سال در زنان و مردان و شهر و روستا را در سال 94 نشان می‌دهد و به شکل مشترک با ستاد مبارزه با مواد مخدر انجام شده است.

او ادامه داد: پژوهشگرانی که برای این طرح انتخاب شده بودند، سابقه بالایی در پژوهش‌های اجتماعی داشتند و در فرآیند سلسه‌مراتبی انتخاب شدند. در مجموع 120 پژوهشگر در تیم‌های دونفره متشکل از یک زن و یک مرد، پس از آموزش به در خانه‌ها رفتند.

نیاز به ارتقاء خدمات
روشن‌پژوه یکی از اهداف سازمان بهزیستی را ارتقاء وضعیت موجود دانست و تصریح کرد: در این راستا از ظرفیت و پتانسیل سایر دستگاه‌ها استفاده شده است. برنامه‌های سازمان براساس اسناد بالادستی مبتنی بر تحلیل از بعد کمی و کیفی است. براساس داده‌های اطلاعاتی اعتیاد در استان‌هایی نظیر خراسان شمالی، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، کرمان، سیستان‌وبلوچستان و چند استان غربی کشور نسبت به سایر استان‌ها بیشتر است. به همین علت پراکندگی اعتیاد و اقدامات خود را مورد ارزیابی قرار دادیم و دیدیم نیاز به توزیع متوازن خدمات داریم. در نتیجه نیاز به بازبینی و ارتقاء را در دستور کار خود قرار دادیم و گروه‌های مورد هدف را طبقه‌بندی کردیم.

فعالیت 5 هزار و 200 تیم اجتماع‌محور
او به حوزه پیشگیری اشاره کرد و افزود: در پیشگیری اجتماع‌محور در سه حوزه محلات، محیط کار و آموزش فعال هستیم که بالغ بر 5 هزار و 200 تیم اجتماع محور فعالیت داشته‌اند؛ ضمن آن‌که در سال 94 حدود 2 هزار و 600 واحد درمان، ارایه خدمت کرده‌اند. در الگوهای درمان سرپایی اقامتی و کاهش آسیب نیز 2 هزار 673 واحد ارایه خدمت می‌کنند و حدود 60 سرپناه شبانه داریم. از سال 90 تا 93 درحوزه پیشگیری شاهد گسترش خدمات بودیم؛ به‌طوری‌که در اواخر سال 93 و اواسط سال 94 بالغ بر 700 هزار نفر را تحت پوشش قرار دادیم.

جزییات ارتقای برنامه‌های پیشگیری از اعتیاد
معاون پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور تصریح کرد: یکی از اهداف سازمان بهزیستی توسعه متوازن خدمات و ارتقای آن‌ها از لحاظ کمیت و کیفیت بوده است؛ به‌طوری‌که برخی از برنامه‌های سازمان مورد بازنگری و اصلاح قرار گرفته‌اند. بازبینی شاخص‌ها، دستورالعمل‌ها و پروتکل‌های موجود، طراحی و استقرار زیرساخت‌های تصمیم‌سازی، طراحی و استقرار نظام پایش نظارت و ارزشیابی پیامدمحور، استانداردسازی و توسعه آموزشی، سطح‌بندی و یکپارچه‌سازی مداخلات، طراحی الگوی نوین مداخلات مبتنی بر شواهد و نیازسنجی از جمله این اقدامات بود.

او ادامه داد: برای ارتقاء برنامه‌های حوزه پیشگیری برنامه‌هایی انجام شد؛ ارزیابی و تحلیل برنامه پیشگیری اجتماع‌محور که مصداق آن شکل‌گیری 5 هزار تیم اجتماع‌محور است. تدوین نظام‌نامه پایش و ارزشیابی اجتماع‌محور، طراحی الگوی نوین توسعه برای برنامه، ارتقای شبکه ملی اترک (انجمن توسعه رویکرد اجتماع‌محور)، سامانه و تارنمای پیشگیری و درمان اعتیاد که در حال حاضر در دسترس است. تولید 15 عنوان کتابچه‌های آموزشی برای گروه‌های مختلف از قبیل اصحاب رسانه، ورزشکاران و کارمندان، تولید DVDهای آموزشی برای گروه‌های مختلف که به منظور جذاب و حرفه‌ای بودن آن‌ها از تیم حرفه‌ای سینمایی استفاده شده است.

بیشتر تماس‌گیرندگان با خط مشاوره اعتیاد زنان هستند/ بیشترین سؤال در مورد شیشه مطرح می‌شد
روشن‌پژوه به خط ملی مشاوره اعتیاد با شماره 09628 اشاره کرد و گفت: گروه‌های مشاور این خط به‌صورت مستمر آموزش می‌بینند. این خط از ساعت 8 تا 20 پاسخ‌گو است و فقط در ایام تعطیلی بسیار خاص مانند عاشورا یا روز اول سال نو، مشاوران پاسخ‌گو نیستند. این خط از سال 87 شروع به کار کرده است. تماس‌ها در 9 ماهه اول سال 94 در مقایسه با سال 93 رشد قابل توجهی داشته است و در سال 93 نسبت به سال‌های پیش از آن، دو برابر شده بود. در برش 9 ماهه سال 94 نسبت به سال 93 تماس‌ها 10 درصد افزایش پیدا کرده بود که 98 درصد از آن‌ها به پاسخ و راهنمایی رسیده بودند. اغلب تماس‌گیرندگان زنان هستند و بیشترین تماس‌ها اردیبهشت، خرداد و تیر گرفته شده بود. اکثر افراد در مورد مشکلات معتادی که در پیرامون آن‌ها حضور داشت، سؤال می‌کردند. متوسط مشاوره‌ها حدود سه دقیقه بود و بیشترین سؤال در مورد شیشه مطرح می‌شد. رنج سنی افراد تماس گیرنده بین 25 تا 40 سال بود.